W niedzielę 13 grudnia 1981 roku o godzinie 6:00 zamiast dziecięcego programu Teleranek wyemitowano przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, informującego o wprowadzeniu Stanu Wojennego i przejęciu władzy przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego. W trakcie stanu wojennego śmierć poniosło ponad 40 osób, w tym 9 górników w trakcie pacyfikacji Kopalni “Wujek”. Wprowadzony przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego stan wojenny to czas skrytobójczych i jawnych morderstw, pałowania, aresztowań i łamania ludzkich charakterów.

Transmisja telewizyjna o godz. 6 rano przemówienia I sekretarza KC PZPR, generała Wojciecha Jaruzelskiego, w którym ogłosił wprowadzenie stanu wojennego na terenie całej PRL

Komunistyczne władze działania rozpoczęły jeszcze przed północą zatrzymując setki działaczy opozycyjnych oraz członków Solidarności. W ciągu kilku dni w ramach akcji “Jodła” pozbawiono wolności grupę ok. 10 tysięcy osób. W ogromnej operacji policyjno-wojskowej użyto w sumie 80 tys. żołnierzy, 30 tys. milicjantów, a także tysiące pojazdów zmechanizowanych w tym czołgów. Internowano przywódców NSZZ “Solidarność”, w tym Lecha Wałęsę. Organizacja została zdelegalizowana.

W ramach operacji “Azalia” siły porządkowe Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Wojska Polskiego zajęły obiekty Polskiego Radia i Telewizji. Skutkiem tych działań było zablokowanie połączeń telefonicznych, zarówno krajowych jak i zagranicznych, ocenzuorwano także korespondencję. Zawieszono wydawanie prasy, poza 2 wyjątkami – “Trybuną Ludu” i “Żołnierzem Wolności”. Wprowadzono godzine milicyjną, która ograniczała swobodę przemieszczania się. Zakazano strajków, a także zawieszono działalność szkół i uczelni.

Zwarty szpaler ZOMO blokuje ulicę, 1982 r. zdj: Instytut Pamięci Narodowej

W skutek tych działań robotnicy, stoczniowcy i górnicy rozpoczęli strajki, które były brutalnie pacyfikowane przez Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej (ZOMO). Protesty odbywały się m.in. w Stoczni Gdańskiej im. Lenina (16 grudnia 1981), Hucie im. Lenina w Krakowie (w nocy z 15 grudnia na 16 grudnia), Fabryce Samochodów Ciężarowych w Lublinie (w nocy z 16 grudnia na 17 grudnia), Stoczni im. Warskiego w Szczecinie (w nocy z 14 grudnia na 15 grudnia), w Hucie Katowice (23 grudnia). Dnia 16 grudnia 1981 r. w katowickiej kopalni “Wujek” doszło do najtragiczniejszych wydarzeń okresu zwanego Stanem Wojennym. ZOMO zastrzeliło dziewięciu górników, a także raniło 23. Demonstracje powtarzały się w 1982 r.

W 2002 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił dzień 13 grudnia Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego. W tym dniu wyraźmy pamięć o tych tragicznych wydarzeniach zapalając o 19:30 Światło Wolności, upamiętniające ofiary stanu wojennego!

Skip to content